शेतकर्यांना याआधी पीक विमा साठी खूप जास्त प्रमाणात रक्कम खर्च करावी लागत होती.पण आता शेतकऱ्यांसाठी सरकार खुशखबर घेऊन आले आहे.
पीक विमा
महाराष्ट्र सरकारने शेतकऱ्यांसाठी रु. 1 प्रीमियम पीक विमा जाहीर केला आहे.
शेतकऱ्यांना आता फक्त 1 रुपयात पीक विमा घेता येणार असल्याची घोषणा महाराष्ट्र सरकारने केली आहे. अर्थमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांनी 2023 च्या अर्थसंकल्पीय अधिवेशनादरम्यान ही घोषणा केली होती. यासाठी राज्य सरकारने अंदाजे 33.12 अब्ज रुपयांची तरतूद करणे अपेक्षित आहे.
अवकाळी पाऊस किंवा पावसाळ्यात अतिवृष्टीमुळे पिकांचे नुकसान होणे ही महाराष्ट्रातील सामान्य घटना आहे. अशा परिस्थितीत शेतकऱ्यांना तत्काळ नुकसान भरपाई मिळावी हा या योजनेचा मुख्य उद्देश आहे.
महाराष्ट्राचा अर्थसंकल्प
शेतकऱ्यांना वर्षाला ६,००० रुपये मिळणार, नवीन योजनांची घोषणा
महाराष्ट्र सरकारने शेतकऱ्यांसाठी वार्षिक ६,००० रुपयांची तरतूद अर्थसंकल्पात जाहीर केली आहे. याशिवाय, राज्यातील शेतकऱ्यांची स्थिती सुधारण्याच्या उद्देशाने अनेक नवीन योजनाही जाहीर केल्या आहेत.
प्रधानमंत्री फसल विमा योजना (PMFBY) ची प्रमुख वैशिष्ट्ये
प्रधानमंत्री फसल विमा योजना (PMFBY) ही एक पर्यायी योजना आहे ज्यांनी कर्ज घेतले आहे आणि ज्यांनी घेतलेले नाही अशा सर्व शेतकऱ्यांसाठी उपलब्ध आहे. या योजनेचा उद्देश शेतकऱ्यांना नैसर्गिक आपत्ती, कीटक आणि रोगांपासून विमा संरक्षण प्रदान करणे आहे ज्यामुळे पिकांचे नुकसान होऊ शकते. पिकांचे नुकसान झाल्यास शेतकऱ्यांना आर्थिक मदतही या योजनेत केली जाते.
खरिपातील सर्व पिकांसाठी जोखीम कव्हरेज 70% वर सेट
खरीप हंगामात शेतकऱ्यांना दिलासा देण्यासाठी, महाराष्ट्र सरकारने सर्व पिकांसाठी जोखीम कव्हरेज पातळी 70% निश्चित केली आहे. शेतकऱ्यांना पिकांच्या नुकसानीपासून चांगले संरक्षण मिळावे या उद्देशाने हे पाऊल उचलण्यात आले आहे.
या कारणांसाठी पीक विमा संरक्षण
पेरणीपासून काढणीपर्यंत नैसर्गिक आपत्ती, कीड आणि रोगांमुळे पिकांच्या नुकसानीपासून संरक्षण.
दुष्काळ, पूर किंवा इतर नैसर्गिक आपत्तींमध्ये पिकांच्या नुकसानीपासून संरक्षण.
पीक विमा ही एक महत्त्वाची योजना आहे जी पीक नुकसानीच्या बाबतीत शेतकर्‍यांची आर्थिक स्थिरता सुनिश्चित करते. सरकारच्या नवीन उपक्रमांमुळे, महाराष्ट्रातील शेतकरी आता पिकांच्या नुकसानीपासून अधिक सुरक्षित आणि संरक्षित वाटू शकतात. सरकारने जाहीर केलेल्या योजना त्यांना त्यांचे जीवनमान सुधारण्यासाठी अतिरिक्त आर्थिक सहाय्य देखील प्रदान करतील.
प्रधानमंत्री फसल विमा योजनेची संपूर्ण माहिती
प्रधानमंत्री फसल विमा योजना (PMFBY) ही भारत सरकारने 2016 मध्ये सुरू केलेली एक महत्त्वाकांक्षी पीक विमा योजना आहे. या योजनेचे प्राथमिक उद्दिष्ट पीक अपयशी झाल्यास किंवा अनपेक्षित घटनांमुळे नुकसान झाल्यास शेतकऱ्यांना आर्थिक सहाय्य प्रदान करणे आहे. नैसर्गिक आपत्ती, कीटक आणि रोग. शेतकऱ्यांवरील आर्थिक भार कमी करणे आणि देशात अन्न सुरक्षा सुनिश्चित करणे हे या योजनेचे उद्दिष्ट आहे.
PMFBY ही शेतकऱ्यांसाठी एक ऐच्छिक योजना आहे आणि प्रत्येक हंगाम सुरू होण्यापूर्वी ते त्याची निवड करू शकतात. या योजनेत सर्व अन्न आणि तेलबिया पिके आणि बागायती पिकांचा समावेश आहे ज्यासाठी उत्पादन डेटा उपलब्ध आहे. शेतकऱ्यांच्या जास्तीत जास्त सहभागाला प्रोत्साहन देण्यासाठी योजनेचे प्रीमियम दर कमी ठेवण्यात आले आहेत. योजनेचे प्रीमियम दर हे खरीप पिकांसाठी विम्याच्या रकमेच्या 2%, रब्बी पिकांसाठी 1.5% आणि बागायती पिकांसाठी 5% आहेत.
या योजनेत दुष्काळ, पूर, भूकंप, भूस्खलन, गारपीट, चक्रीवादळ आणि इतर नैसर्गिक आपत्तींमुळे होणारे उत्पन्नाचे नुकसान तसेच कीड आणि रोगांसारख्या न टाळता येण्याजोग्या जोखमींमुळे होणारे नुकसान समाविष्ट आहे. याशिवाय, ही योजना कापणीनंतरच्या नुकसानासाठी कव्हरेज प्रदान करते, ज्यामध्ये पारगमन, स्टोरेज आणि मिलिंग दरम्यान झालेल्या नुकसानीचे कव्हरेज समाविष्ट आहे.
PMFBY अंतर्गत, शेतकर्यांना नाममात्र प्रीमियम भरणे आवश्यक आहे, आणि उर्वरित प्रीमियम सरकार भरते. एकूण प्रीमियमच्या 50% केंद्र सरकार भरते आणि उर्वरित 50% राज्य सरकार देते. ही योजना अॅग्रिकल्चर इन्शुरन्स कंपनी ऑफ इंडिया (AIC) द्वारे अंमलात आणली जाते आणि पीक नुकसान मूल्यांकनानंतर 15 दिवसांच्या आत दावे निकाली काढले जातात.
योजनेचे फायदे
PMFBY चे शेतकऱ्यांसाठी अनेक फायदे आहेत. सर्वप्रथम, ही योजना शेतकऱ्यांना पीक निकामी झाल्यास आर्थिक सहाय्य पुरवते, त्यांना आर्थिक संकटाचा सामना करावा लागणार नाही याची खात्री करून. दुसरे म्हणजे, ही योजना शेतकऱ्यांना आधुनिक तंत्रे आणि तंत्रज्ञानाचा अवलंब करण्यास प्रोत्साहित करून कृषी उत्पादकता वाढविण्यास मदत करते. तिसरे म्हणजे, ही योजना कृषी क्षेत्रातील जोखीम कमी करणे आणि व्यवस्थापनास प्रोत्साहन देते.
PMFBY देशात पीक विम्याची व्याप्ती वाढवण्यात यशस्वी ठरले आहे. सुरू झाल्यापासून, या योजनेने 5.5 कोटींहून अधिक शेतकर्यांना कव्हर केले आहे आणि 3.5 कोटी हेक्टरपेक्षा जास्त पीक क्षेत्राचा विमा उतरवला आहे. याशिवाय, योजनेने एकूण दाव्याची रक्कम रु. शेतकऱ्यांना 92,000 कोटी.
PMFBY ही भारतातील कृषी क्षेत्रासाठी एक महत्त्वाची योजना आहे. ही योजना शेतकऱ्यांना आर्थिक सहाय्य पुरवते आणि क्षेत्रातील जोखीम कमी करणे आणि व्यवस्थापनाला प्रोत्साहन देते. देशातील पीक विम्याची व्याप्ती वाढविण्यात आणि अन्न सुरक्षा सुनिश्चित करण्यात ही योजना यशस्वी ठरली आहे. भविष्यात अधिकाधिक शेतकर्यांना लाभ मिळावा यासाठी सरकारने या योजनेला पाठिंबा देणे आणि त्यात सुधारणा करणे आवश्यक आहे